Graan & Oliezaad verwerkingsbedrijf in Roemenië

De lage loonkosten in Roemenië hebben de laatste jaren een grote aantrekkingskracht gehad op buitenlandse ondernemers. Het gemiddelde nettomaandloon bedroeg in oktober 2008 1.327 lei (365 euro). Het gemiddelde brutomaandloon lag in dezelfde maand op 1.795 lei (495 euro). De regionale verschillen in loonkosten zijn relatief klein en nemen af. Alleen in de regio rond Boekarest liggen de lonen ver boven het gemiddelde. In het noordwestelijke gedeelte van het land zijn de lonen het laagst. Personeel dat over commerciële vaardigheden beschikt, is schaars. Vandaar dat een verkoopmanager al gauw 2.500 euro kan verdienen. Een vertegenwoordiger ontvangt gemiddeld 500 euro. Verwacht wordt dat de reële lonen de komende jaren zullen blijven stijgen, zij het minder snel dan in de afgelopen jaren. Naar verwachting zal het nog tientallen jaren duren voordat de lonen op het niveau van West-Europa zullen liggen. In 2018 zal het gemiddelde brutomaandloon voor het eerst boven de 1.000 eurogrens uitkomen.

Het onderwijssysteem was onder het communistische regime goed ontwikkeld, maar heeft in de jaren negentig aan kwaliteit moeten inleveren. De Roemeense overheid besteedt ongeveer 5 procent van het bruto nationaal product aan onderwijs. Dit is naar Europese maatstaven erg weinig. Roemeense werknemers zijn goed opgeleid, zeker gezien hun lage lonen. De kennis is echter vaak nauw verbonden aan een specifieke functie, waardoor het moeilijk is om van baan te veranderen. Het feit dat het vinden van nieuwe woonruimte vaak onmogelijk is, draagt evenmin bij aan de bereidheid van de Roemeen om van baan te wisselen. Ongeveer 7 procent van de Roemenen heeft een universitaire opleiding genoten. 21 procent heeft alleen een middelbareschoolopleiding afgerond, 11 procent kwam niet verder dan de basisschool en 1,3 procent heeft geen enkele school afgemaakt. Het niveau van de scholen op het platteland staat in schril contrast met dat van de scholen in de steden. In de dorpen is absentie en uitval een groot probleem. Bovendien zijn er veel ongekwalificeerde leerkrachten.

Roemenië heeft een gematigd landklimaat met zeer warme zomers, koude winters, een kort voorjaar en een langere, meestal milde herfst. Duidelijke regionale verschillen kenmerken echter het kustgebied, de laagvlaktes en de bergen. In het zuiden en aan de Zwarte-Zeekust is de jaarlijkse gemiddelde temperatuur 11°C, in de bergen maar 2°C. In de zomermaanden juli en augustus kan het in de laagvlakten erg heet worden; dagtemperaturen van boven de 35°C zijn dan geen uitzondering. Dit is bijvoorbeeld het geval in de Donauvlakte waar ook de hoofdstad Boekarest ligt. Aan de kust en in de bergen is het in de zomer veel aangenamer met gemiddelde dagtemperaturen van 22°C. Het aantal zonnige dagen is aan de Zwarte-Zeekust ongeveer evenveel als aan de Franse Middellandse-Zeekust. De neerslag kan in de Karpaten oplopen tot circa 1.400 mm per jaar, voor Boekarest bedraagt deze 580 mm per jaar. De minste regen valt aan de Zwarte-Zeekust. De natste maand is over het algemeen juni. In het noorden waait overwegend oostenwind, in het zuiden westenwind.

De landbouw heeft een prominente plaats in de economie en is goed voor 11,4% van het GDP (EU-15 = 2%) en 40% van de werkgelegenheid (EU-15 = 4,3%). Na de val van het communistische regime heeft er een herstructurering van de landbouw plaatsgevonden en thans is meer dan 82% van de landbouwgrond in private handen. De teruggave van de landbouwgronden aan de bevolking heeft geleid tot een kleinschalige landbouw structuur waarbij 87% van de landbouwbedrijven kleiner is dan 4 ha. Deze versnippering is terug te vinden in de gemiddelde bedrijfsgrootte van de melkveehouderijbedrijven i.e. 1,5 melkkoe/bedrijf. Slechts 1.350 bedrijven hebben meer dan 20 melkkoeien waarvan 378 bedrijven met meer dan 51 melkkoeien. Deze fragmentatie is natuurlijk een sterk bepalende factor in de ontwikkelingsmogelijkheden van de landbouw c.q. melkveehouderij sector en daaraan gekoppelde commerciële mogelijkheden voor het Nederlandse bedrijfsleven (leveranciers van goederen en diensten, Agro industrie en primaire sector). De aankoop en lease prijzen voor landbouw gronden zijn laag evenals kosten voor arbeid; er is een enorm gebrek aan 1e kwaliteit landbouwproducten doordat de consumenten in de grote steden minder toegang/behoefte hebben aan “eigen huis en tuin producten”; veel subsidies zijn beschikbaar voor investeringen in de landbouw. Verder wordt er hard gewerkt om de regel- en wetgeving evenals de naleving hierop te harmoniseren met de geldende EG-wetgeving. Veel internationale (zuivel) bedrijven hebben vestigingen in Roemenie zoals Royal Friesland Foods (4 fabrieken), Campina (coproductie), Danone, Hochland en hebben alle Europesche banken (ING, ABN-AMRO, Raffeisen, Volksbank etc) een groot marktaandeel. De opzet van een bedrijf (SRL) is redelijk eenvoudig en op deze wijze kan men eigendomrechten van grond verkrijgen. Bovendien ondersteunt de EU de ontwikkeling van de landbouw sector middels het verstrekken van structuur fondsen welke subsidies verstrekken op investeringen. Door de kleinschaligheid van landeigendom is het verkrijgen van een aaneengesloten perceel een moeizame en tijdrovende activiteit en lijkt met meer op het uitvoeren van een ruilverkaveling project. Gelukkig beschikt Roemenie over een betrouwbaar kadaster zodat zekerheid op eigendomschap verkregen worden kan.