De laatste 45 jaar is het aantal agrarische bedrijven in Nederland sterk gedaald. In 1980 waren er 144.994 landbouwbedrijven, waarvan er in 2023 nog 50.600 over waren. Ook het aantal mensen werkzaam in de landbouw is gedurende die jaren sterk afgenomen: van 265.467 in 1980 naar 196.000 in 2018.
Nederland is wereldwijd een belangrijke exporteur van agrarische producten, ook al werkt maar 2,1% van de Nederlanders in de agrarische sector en is 2,2% van het bruto binnenlands product afkomstig uit de agrarische sector. De landbouw in Nederland heeft 2,2 miljoen hectare in gebruik. In 2015 was 54 procent van het totale landoppervlak van Nederland in gebruik voor landbouw.
Nederland heeft een gematigd zeeklimaat met milde winters en koele zomers. Het klimaat wordt beïnvloed door de Noordzee die het gehele jaar de temperatuur matigt, waarbij zowel de dagelijkse als jaarlijkse temperatuurschommelingen toenemen richting het oosten. In het noorden is de temperatuur gemiddeld over het gehele jaar iets lager dan in het zuiden van het land. De kustprovincies in het zuidwesten, westen en noorden hebben in de herfst- en wintermaanden doorgaans zachter weer dan het oosten en noordoosten. In de zomer zijn het oosten van Brabant en uiterste noorden van Limburg de gemiddeld warmste plekken. De gemiddeld koudste maand is in de meeste plaatsen januari, de warmste maand juli.
Zonuren en neerslag
Met zo'n 1.650 zonuren is de kust het zonnigst, terwijl de Achterhoek met zo'n 1.500 uur de minste zonneschijn heeft. Ondanks het imago van regenland, regent het gemiddeld slechts 7% van de tijd. In de zomer is er vooral op grasland een verdampingsoverschot, maar gemiddeld is er jaarlijks een neerslagoverschot. Dat is het grootst op de Veluwe. Het natst zijn de Veluwe, Drenthe en Zuid-Limburg, het droogst het centrale deel van Limburg met minder dan 700 mm.
Nederland heeft met ruim 17 miljoen inwoners en een oppervlakte van 41.543 km² een hoge bevolkingsdichtheid van 504 per km². Ruim 18% van het oppervlak bestaat uit water en een groot deel van het land en de bevolking bevinden zich onder zeeniveau. Het land wordt beschermd tegen water door middel van een systeem van dijken en waterwerken. Door landwinning zijn polders gecreëerd. Het landschap van Nederland is bijna overal vlak en bestaat grotendeels uit cultuurlandschappen en daarnaast uit beheerde natuurgebieden. In de afgelopen eeuwen is de levende natuur niet alleen veranderd, maar door verkleining en versnippering van de leefgebieden en milieuvervuiling zijn kwaliteit en kwantiteit ook achteruitgegaan. Via natuurbeleid en de activiteiten van particulieren wordt geprobeerd het tij te keren.
Door verbreding van de landbouw moeten ondernemers ook inkomen proberen te genereren uit niet-agrarische activiteiten. Denk hierbij aan agrarisch natuur- en waterbeheer, agrotoerisme en zorgboerderijen.
De rol van de overheid ten aanzien van de verbreding in de landbouw is wisselend. De ontwikkeling van zorgboerderijen en agrotoerisme verloopt zonder veel overheidssturing. Bij agrarisch natuurbeheer is wel gekozen voor een sterke regie vanuit de overheid. Ongeveer de helft van de totale inkomsten uit verbreding van de landbouw is afkomstig uit agrarisch natuurbeheer.
Er zijn verschillende landbouwsubsidies voor boeren en agrarische bedrijven.
Bedrijfsovernamefonds voor startende boeren en tuinders
Er komt een extra financieringsmogelijkheid om startende boeren of tuinders te helpen de stap te maken naar een duurzaam en toekomstbestendig bedrijf. De Borgstellingsregeling Vermogensversterkend Krediet maakt het voor startende agrarische ondernemers makkelijker om op basis van een toekomstgericht ondernemersplan een lening aan te vragen.
Inkomenssteun via basisbetaling
Landbouwers die inkomenssteun via de basisbetaling willen ontvangen, kunnen jaarlijks de basisbetaling aanvragen via de gecombineerde opgave. Zij moeten wel voldoen aan bepaalde voorwaarden om voor inkomenssteun in aanmerking te komen. Zo moeten zij duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Vergroeningsbetaling als aanvulling op basisbetaling
In aanvulling op de basisbetaling kunnen landbouwers in aanmerking komen voor een vergroeningsbetaling. In de volgende gevallen kunnen landbouwers in aanmerking komen voor een vergroeningsbetaling:
Extra betaling jonge landbouwers
Jonge landbouwers kunnen een extra premie ontvangen. Zijn de landbouwers in het jaar van de eerste aanvraag jonger dan 41 jaar? Dan kunnen zij hun aanvraag doen bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). Met de premie kunnen jonge landbouwers investeren in grond, gebouwen, machines en verplaatsbare installaties.
Graasdierpremie
Laten landbouwers hun schapen of vrouwelijk vleesvee grazen op gronden die niet in aanmerking komen voor de basisbetaling? Dan kunnen zij een graasdierpremie aanvragen.
Borgstellingskrediet voor de landbouw (BL)
BL is voor landbouwbedrijven die de bank niet genoeg zekerheid kunnen bieden bij de afsluiting van een lening. De overheid staat met BL borg voor een deel van de bedrijfsfinanciering. Banken geven eerder een lening als de overheid voor een deel borg staat.
Vergoeding voor agrarisch natuurbeheer
Landbouwers die hun landbouwgrond natuurvriendelijk beheren, kunnen hiervoor een vergoeding aanvragen. Dit kan elk jaar van 15 november tot en met 31 december, via de regeling Agrarisch natuurbeheer (SNL).
Sommige boeren kunnen ook nog gebruikmaken van de regeling Kwaliteitsimpuls natuur en landschap (SKNL). Met deze regeling kunnen boeren hun landbouwgrond geschikt maken voor agrarisch natuurbeheer.
Tegemoetkoming premie brede weersverzekering
Agrarisch ondernemers met een brede weersverzekering kunnen een tegemoetkoming aanvragen voor de kosten van de verzekeringspremie. Dit kan via de tegemoetkoming premie brede weersverzekering.
Databank EU-subsidies landbouw
Wilt u precies weten wie er Europese landbouwsubsidie ontvingen? Dan kunt u dit nakijken in een databank met gegevens over landbouwsubsidies.